Málteigurin

Vit eiga at siga sjófrágreiðing
19-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn

Tá ið vanlukkur henda á sjónum og greiða skal fáast á tí, sum er hent, er vanligt at hava sjóforkláring, sigur lurtari og vísir á, at miðlar brúka ofta orðið sjóforhoyr.

Tað orðið er ikki at finna í lógartekstunum og aðrastaðni. Er tað tí ikki betri at brúka orðið, sjóforkláring/sjófrágreiðing, spyr lurtarin. 

Elin Henriksen, málkøn, tekur undir við lurtaranum og sigur, at út frá lógarteksti og øðrum leitingum er ongin ivi um, at rættast er at siga sjófrágreiðing.

Tørvur

Eg eri uppvaksin við, at tørvur er tað grundleggjandi í lívinum, sum umsorgan, kærleiki, matur o.s.fr., meðan mann hevur brúk fyri lutum so sum einum hamara, einum bili og líknandi.

Men nú virkar tað sum øll hava tørv ella tørva okkurt.

Og so umrøða vit eisini orðið spinning, sum verður brúkt í venjingarhølunum, tá ið fólk ganga til spinning ella fara at spinna.

Lurtari vil vita, hvussu orðið bendist - um tað bendist líka sum føroyska orðið: at spinna, spann, spunnið, ella um tað skal vera øðrvísi, tí talan er um enskt orð.

Við Løkin

Ein spyr, hvussu staðarnavnið Løkin í Runavík eigur at verða bent. Viðkomandi vil vita, um orðið kvennkyn ella kallkyn. 

Í vanligum máli er ein løkur kallkyn. Úr Toftavatni rennur ein á, sum har verður nevnd Løkin, altso bundið snið av kvennkynsorðinum løk. Samanber: ein á, áin hon. Tað løgna er, at tá ið tey benda orðið, verður tað fatað sum kallkyn: við Løkin, Løksvegur. Var tað gjøgnumført kvennkyn, skuldi tað verið við Løkina, Løkjarvegur. 

- So her er altso talan um eitt orð, sum er kvennkyn í hvørfalli, men viðhvørt verður kallkyn í hinum føllunum, greiðir Elin Henriksen frá.

Onnur orð, sum verða umrødd eru lekkurt, bekymrað ella stúrin, hoppa ella loypa, tilstaðar ella hjástaddur, onnur ella hin og kring landið.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023
Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn
11-12-2023
Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond
04-12-2023
Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur
29-11-2023
Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er
20-11-2023
Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-11-2023
At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari
06-11-2023
Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u
31-10-2023
Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga
23-10-2023