Málteigurin

Ivast tú, sig heldur vaksa og minka enn hækka og lækka
16-10-2023
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn

- Tað er rættiliga nýkomið úr donskum at nýta orðini hækka og lækka í tíð og ótíð. Vit eru von at nýta orðini at vaksa og at minka, svarar Elin Henriksen, málkøn, lurtara, sum spyr, nær vit siga vit hækkar og lækkar ella veksur og minkar.

Elin Henriksen hevur eina henta tummilsreglu: 

- Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar.

Kostnaðurin/ prísurin veksur ella minkar, hann hækkar og lækkar ikki. Tøl eru stór tøl og smá, og tey vaksa ella minka.

Vit kunnu hækka, tá ið vit gera eitthvørt hægri, og lækka, tá ið vit gera eitthvørt lægri: Lækka gáttina - gera hana lægri. Hækka gólvið - leggja á gólvið, so tað verður hægri.

Og hvussu við minni og færri? Nær siga vit hvat?

Elin Henriksen greiðir frá, at tað eitur meira og minni, fleiri og færri.

- Um tað kann teljast sum t.d. fólk og egg, siga vit fleiri og færri. Um tað ikki kann teljast sum t.d. vatn og máling, siga vit meira og minni, sigur hon í stuttum.

Fyrisetingar og hvønn- og hvørjumfall

Vit viðgera eisini nakrar fyrisetingar, sum stýra bæði hvønn- og hvørjumfalli.

Her er talan um nógvar fyrisetingar, og vit fara at taka nakrar fáar í senn. Tær, sum vit fara at viðgera í dag, eru tær, sum eru lættastar at fáa skil uppá: á, undir og yvir.

 

 

Triði-og annar

Áðrenn lurtaraspurningar úr sms-skipanini sleppa framat, viðgera vit eisini skyldskaparorðið triði-og annar.

Her er talan um skyldskaparorð: triði-og-annar.

Tá ið tú og eitt annað fólk eru triði-og-annar, so er annað tykkara systkinabarn mammu ella pápa hin, greiðir Elin Henriksen frá.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023
Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn
11-12-2023
Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond
04-12-2023
Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur
29-11-2023
Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er
20-11-2023
Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-11-2023
At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari
06-11-2023
Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u
31-10-2023
Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga
23-10-2023