Málteigurin

At njóta og nýta
26-11-2020
Hvat er munurin á at njóta og nýta, spyr lurtari. Elin Henriksen greiðir frá, hví vit blanda hesi bæði so ofta

'Vit hava notið tað góða veðrið' og 'Vit hava nýtt tað góða veðrið' er púra hvør sítt, staðfestir Elin Henriksen, málkøn. 

Lurtari spyr, hvat munurin er á orðunum, at njóta og at nýta. 

Í tí fyrra hava tey tikið sær av løttum:

Dømi: Vit njóta ta góðu feriuna. Hann nýtur at eta góðan mat. Tey nutu biltúrin. Vit hava notið at verið her.

Í tí seinna hava tey arbeitt:

Dømi: Vit nýta skuplu at grava kava við. Hon nýtir saks at klippa við. Tey nýttu brillur.

- Hesi bæðini orðini eru næstan eins í nútíð, og tí koma tey ofta í bland, sigur Elin Henriksen.

 

Navnháttur Nútíð Tátíð eintal Tátíð fleirtal Lýsingarháttur
nýta nýtir nýtti nýttu nýtt
njóta nýtur neyt nutu notið


Harafturat verður nýta eisini brúkt sum miðalsøgn, og tá er tað (næstan) tað sama sum at 'pjøvast'.

Dømi: Mær nýtist ein góðan knív. Tær nýtist ikki at geva mær hann.

 

Dupult negatión og sagnorð

Hvat merkir tað at forða fyri, at okkurt IKKI hendir, og enda sagnorð altíð við a, um at stendur frammanfyri, eru tveir aðrir spurningar í hesari sendingini. 

At forða fyri, at okkurt ikki hendir, merkir í grundini tað øvugta, og sagnorð enda ikki altíð við a, fyri tað um at stendur frammanfyri. 

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
At hava áhuga ella vera áhugaður
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Fríðrikur er elligamalt
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024
Bein klokka er vorðin røtt
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Vitlíki og 'vittlíki' eru bæði í lagi
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023
Munur er á 'tá ið' og 'tá'
Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn
11-12-2023
At leggja hond á er harðskapur
Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond
04-12-2023
Søgan um hálvhosurnar
Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur
29-11-2023
Flóvur er føroyskt orð
Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er
20-11-2023
Vit mugu góðtaka, at flestu starvsheiti eru kallkyn
Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-11-2023
Framleiða skúgvar onnur orð til viks
At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari
06-11-2023
Ov nógv u
Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u
31-10-2023
At tapa fyri eitt lið og fyri einum liði eru hvør sítt
Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga
23-10-2023