Málteigurin

Ivast tú, sig heldur vaksa og minka enn hækka og lækka
16-10-2023
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn

- Tað er rættiliga nýkomið úr donskum at nýta orðini hækka og lækka í tíð og ótíð. Vit eru von at nýta orðini at vaksa og at minka, svarar Elin Henriksen, málkøn, lurtara, sum spyr, nær vit siga vit hækkar og lækkar ella veksur og minkar.

Elin Henriksen hevur eina henta tummilsreglu: 

- Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar.

Kostnaðurin/ prísurin veksur ella minkar, hann hækkar og lækkar ikki. Tøl eru stór tøl og smá, og tey vaksa ella minka.

Vit kunnu hækka, tá ið vit gera eitthvørt hægri, og lækka, tá ið vit gera eitthvørt lægri: Lækka gáttina - gera hana lægri. Hækka gólvið - leggja á gólvið, so tað verður hægri.

Og hvussu við minni og færri? Nær siga vit hvat?

Elin Henriksen greiðir frá, at tað eitur meira og minni, fleiri og færri.

- Um tað kann teljast sum t.d. fólk og egg, siga vit fleiri og færri. Um tað ikki kann teljast sum t.d. vatn og máling, siga vit meira og minni, sigur hon í stuttum.

Fyrisetingar og hvønn- og hvørjumfall

Vit viðgera eisini nakrar fyrisetingar, sum stýra bæði hvønn- og hvørjumfalli.

Her er talan um nógvar fyrisetingar, og vit fara at taka nakrar fáar í senn. Tær, sum vit fara at viðgera í dag, eru tær, sum eru lættastar at fáa skil uppá: á, undir og yvir.

 

 

Triði-og annar

Áðrenn lurtaraspurningar úr sms-skipanini sleppa framat, viðgera vit eisini skyldskaparorðið triði-og annar.

Her er talan um skyldskaparorð: triði-og-annar.

Tá ið tú og eitt annað fólk eru triði-og-annar, so er annað tykkara systkinabarn mammu ella pápa hin, greiðir Elin Henriksen frá.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Um føroyskum máli skal vera lív lagað, ræður fyrst og fremst um at vera góður við tað. Elin Henriksen og Solby Christiansdóttir taka samanum í seinasta Málteiginum
29-04-2024
Hví siga vit bólta rút, hundavakt, manga takk, "banka upp undir borðið"? Onnur evni eru: Forråelse, gentunavnið Vár og munurin á menniskja- og menniskjansligt
22-04-2024
Hvat merkir orðingin við eymk og fret, og hví siga vit soleiðis, spyr lurtari Elina Henriksen í hesari sendingini
15-04-2024
Fyrr helt mann, at babba var barnamál, meðan vaksin søgdu pápi. Hetta er ikki galdandi longur, meðan mann í Suðuroy altíð hevur sagt pabba. Øll trý eru javngóð í dag
08-04-2024
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024