At njóta og nýta

26-11-2020

Hvat er munurin á at njóta og nýta, spyr lurtari. Elin Henriksen greiðir frá, hví vit blanda hesi bæði so ofta

'Vit hava notið tað góða veðrið' og 'Vit hava nýtt tað góða veðrið' er púra hvør sítt, staðfestir Elin Henriksen, málkøn.

Lurtari spyr, hvat munurin er á orðunum, at njóta og at nýta.

Í tí fyrra hava tey tikið sær av løttum:

Dømi: Vit njóta ta góðu feriuna. Hann nýtur at eta góðan mat. Tey nutu biltúrin. Vit hava notið at verið her.

Í tí seinna hava tey arbeitt:

Dømi: Vit nýta skuplu at grava kava við. Hon nýtir saks at klippa við. Tey nýttu brillur.

- Hesi bæðini orðini eru næstan eins í nútíð, og tí koma tey ofta í bland, sigur Elin Henriksen.

Navnháttur	Nútíð	Tátíð eintal	Tátíð fleirtal	Lýsingarháttur
nýta	nýtir	nýtti	nýttu	nýtt
njóta	nýtur	neyt	nutu	notið

Harafturat verður nýta eisini brúkt sum miðalsøgn, og tá er tað (næstan) tað sama sum at 'pjøvast'.

Dømi: Mær nýtist ein góðan knív. Tær nýtist ikki at geva mær hann.

Dupult negatión og sagnorð

Hvat merkir tað at forða fyri, at okkurt IKKI hendir, og enda sagnorð altíð við a, um at stendur frammanfyri, eru tveir aðrir spurningar í hesari sendingini.

At forða fyri, at okkurt ikki hendir, merkir í grundini tað øvugta, og sagnorð enda ikki altíð við a, fyri tað um at stendur frammanfyri.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.

Ivast tú, sig heldur vaksa og minka enn hækka og lækka

Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn

16-10-2023

Tøkulag og tøkugjald

Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum

09-10-2023

Millum, til, vegna, innan, uttan og føll

Í gomlum døgum stýrdu fyrisetingarnar millum, til, vegna, innan, uttan hvørsfalli, men í dag stýra tær eisini hvønnfalli - tó ongantíð hvørjumfalli

02-10-2023

Einki eitur voksin ella voksið

Á føroyskum eitur einki voksin ella voksið, tá ið vit tosa um vøkstur. Børnini eru vaksin síðan seinast, og talið er vaksið, staðfestir Elini Henriksen

25-09-2023

Sagnorð og føll

Tað er ymiskt, hvørjum føllum ymisk sagnorð stýra. Uttan at hugsa okkum um siga vit at vaska bilin, men vaska barninum. Hví er tað so? Elin Henriksen greinar sagnorð og føll

18-09-2023

At vera sjálv er ikki at vera einsamøll

Orðini sjálv/ur og einsamøll/mallur verða ofta blandað. Ert tú sjálv inni, ella ert tú einsamøll inni? Elin Henriksen, málkøn, greinar munin

11-09-2023

Tol og tolsemi eru hvør sítt

Tá ið vit vísa tolsemi, eru vit rúmlig og góðtakandi, meðan tol merkir at vera tolin. Hesi bæði, tol og tolsemi, verða ofta blandað

04-09-2023

Boðsháttur og ynskisháttur

Ynskisháttur verður so at siga bert brúktur í føstum orðasambondum, og tí er næstan altíð talan um boðshátt, sum hevur ð í fleirtali. Latið bara vera við at hugsa um ynskishát

26-06-2023

Pisa var ein nýklaktur studentur

Fyrr hóskaði myndin av pisu sera væl til føroyskar studentar, tí tey ungu vóru klár at fara á flog úr reiðrinum til Danmarkar at lesa víðari. Myndin er øðrvísi í dag

19-06-2023

Á føroyskum vakna og steingja vit

At vakna upp og steingja upp eru dømi um danismur, tí á føroyskum siga vit vanliga, at vit vakna, og vit steingja. Einki upp verður lagt afturat

12-06-2023

Danismur í Málteiginum

Størsti parturin av sendingini er um danismur. Orðingar sum "hetta skal síggjast í ljósinum av", "Føroyar eru komnar í ringt ljós" og aðrar eru til viðgerðar

05-06-2023

At bera halakukk

At vera borin halakukk er vanlig orðing á føroyskum. Vit tosa um upprunan til orðið

22-05-2023