Vitan

Elisabet hevur kortlagt silvurfiskin
12-07-2017
Elisabet hevur funnið útav at arvamassin hjá silvurfiskinum er 2,5 milliardir basar og at tað eru tvær ættir av silvurfiskum í Føroyum

Silvurfiskurin er eitt fyrndargamalt vongleyst skordjór, ið mentist fyri uml. 400 milliónum árum síðani.

Skordýrið er vanligt í Føroyum og trívist best har tað er heitt og slavið.

Tí er silvurfiskur oftast at finna í baðirúminum, undir køksvaskinum og í kjallarum.

 

Silvurfiskar, sum Elisabet hevur fangað og granskað (Mynd: Elisabet Thomsen)

 

Silvurfiskur er ljósskjarur og flýggjar ella situr pinnastillur, so skjótt sum ljósið verður tendrað.

Silvurfiskur heldur til í rivum og holum og er sera kravlítil. Hann kann liva í fleiri mánaðir uttan at eta.

Silvurfiskinum dámar alt, ið hevur sukur og stívilsi í sær, so sum tapetklistur. Eisini kann hann eta pappír og klæði, tí er silvurfiskur mettur sum eitt skaðadjór.

Tað skal tó sigast, at vanliga er hann ikki til ampa í húsunum, har teir liva. Silvurfiskur er eitt heilt friðarligt "húsdjór"

 

Elisabet í gongd við at kortleggja arvamassan hjá silvurfiskinum (Mynd: Elisabet Thomsen)

 

Silvurfiskurin er sera áhugaverdur, og kortlegging av arvamassanum, kann avdúka spennandi biokemiskar eginleikar hjá hesum frumdjóri. Og hesar eginleikar kunnu vit menniskju gagnnýta. Hvussu?

Lurta eftir samrøðuni við Elisabet Thomsen, mýlalívfrøði-lesandi á Fróðskaparsetur Føroya, ið hevur arbeitt við hesu verkætlan. Hon greiðir frá verkætlanini og hvat vitanin um silvurfiskin kann brúkast til?

 

Nærmynd av einum silvurfiski sættur gjøgnum eitt stereoscope (Mynd: Elisabet Thomsen)

Kelda: Frøði, Dorete Block um silvurfiskin

Vitan

Vitan er sending, har Kári Sólstein fer í dýpdina við einum ávísum evni og tosar við serfrøðingar um tað. Hetta er sendingin, har serfrøðin fær gott pláss, og evni verða útbreidd. Ætlanin við sendingini er at loyva serfrøðingum og granskarum framat at dýpa sína vitan á ein fólksligan hátt, umframt at skapa virðing fyri gransking í Føroyum. Evni í sendingini eru alt frá tara til krabbamein.
Hví hvurvu norðbúgvarnir í Grønlandi? Tað er ein av størstu gátunum í søguni. Nýggj gransking kann kanska geva eina ábending um, hvat hendi.
16-11-2022
Sjálvt um alheimsupphitingin helt uppat í morgin, so hevði havið um allan knøttin hildið fram at hækka
15-09-2022
Tað var ógvuliga heitt í Evropa í summar. Áir tornaðu, skógareldar herjaðu, og fólk vóru um at ganga frá verðini. Orsøkin til ógvusliga hitan var jetstreymurin, sum klovnaði
13-09-2022
Tveir fyrilestrar um avbjóðingar og møguleikar í kristnari náttúrufatan.
17-06-2022
Nýggja føroysk gransking vísir, at hevur tú ávísar broytingar í íleguni APOE4, so ert tú í størri vanda at fáa sjúkuna Alzheimers.
16-05-2022
Søgn í Vágum sigur frá einum stórum vatni, sum lá tætt við Fjallavatn, sum hvarv.
15-02-2022
Arbeiðið at høvuðsumvæla Stokkastovuna í Tinganesi er farið í gongd
20-01-2022
Granskarara úr USA og Føroyum hava kannað DNA í legugrýtinum í Eiðisvatnið, og har sæst, at fyrstu seyðirnir komu har um ár 500.
16-12-2021
- Vit vita ikki, hvat hetta er fyri eitt signal, sigur David Kaplan, ið granskar løgna signalið úr rúmdini.
26-10-2021
Vit hava tikið tær fyrstu kjarnuroyndirnar og goymt tær í rovaranum, sigur Kathryn Stack frá NASA.
05-10-2021
Ann Sølviu Selmarsdóttir Purkhús, fornfrøðingur, hevur staðfest, at átta víkingagravir eru funnar í Føroyum.
28-09-2021
Fjarstýrdi rúmdarbilurin Perseverance lendi á Mars í februar. Hann er sendur til gongustjørnuna at kanna, um tað einaferð hevur verið lív á Mars.
01-04-2021