Málteigurin

'Baby' hóskar ikki til føroyska málið
10-05-2021
Enska orðið, baby, passar hvørki til føroyska bending ella staving, og tí riggar tað stak illa at brúka á føroyskum

Mammudagurin er farin framvið, og í dagsins Málteigi seta vit sjóneykuna á orð sum fødsil, baby, babyshower, uppáveginsklæði, amma, móðurkaka og jarðarmóður.

'Vit skulu hava eitt baby', ella 'mamma hevur baby í búkinum'. Hesar orðingar eru javnan at hoyra.

- 'Baby' hóskar hvørki til føroyska stavseting ella bending, sigur Elin Henriksen, málkøn.

Hon leggur afturat, at skal orðið skrivast, so verður tað 'beybi', men hvat kyn er tað, og hvussu eitur tað bundið ella í fleirtali?

Hvørkikyn: eitt beybi - beybið tað - fleiri beybi(r) - øll beybini (bendist sum kvæði)
Kallkyn: ein beybi - beybin hann - fleiri beybar - allir beybarnir (bendist sum risi)
Kvennkyn: ein beybi - beyban hon - fleiri beybur - allar beyburnar (bendist sum oyri)

- So skjótt, sum vit royna at benda orðið, 'beybi', hoyra vit, hvussu illa tað hóskar til føroyskt, staðfestir Elin Henriksen og nevnir fleiri dømi um føroysk orð, ið kunnu brúkast ístaðin: Nýføðingur, pinkubarn, reivabarn, smábarn, beiggi, didda.

 

Skotbrá, skotsmál og spilt mjólk

Bland tykist at vera komið í millum orðini skotbrá og skotsmál. Tey líkjast eitt sindur, men merkingin er fullkomuliga hvør sín.

Skjótt sagt merkir skotbrá eitt lítið bil, meðan skotsmál hevur við ummæli at gera.

Tað loysir seg ikki at gráta yvir spilta mjólk.

Hetta er danskt orðatak, sum er týtt beinleiðis til føroyskt, men 'spildt mælk' á donskum er ikki spilt mjólk á føroyskum.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023