Málteigurin

'Case', keys ella stakføri
19-04-2021
Enska orðið, 'case', ella 'keys' verður brúkt nógv í ymsum yrkjum. Orðið er komið fyri at vera, metir Elin Henriksen, hóast fleiri føroysk boð eru

Lurtari, sum arbeiðir á einum staði, har orðið, 'case', ofta verður brúkt, tá tey fiktivt tosa um eitt dømi, har fólk eru sjúk ella komin í eina støðu, har tey hava tørv á hjálp.

Lurtarin eftirlýsir eitt føroyskt orð fyri 'case. Ein annar lurtari skrivar soleiðis um sama orð:

Tá 'a case' er umsett til ein hending ella sak, verður skrivað keys ístaðin fyri 'case'. Tá eg síggi keys, so hugsi eg bara um lyklar.

Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, at summi stava tað 'keys' (kvennkyn, fleiri keysir), men siga kortini ikki 'kjeys'.

- Orðið 'dømi' verður eisini sagt um 'case', ella kanska er 'hugsað dømi' frægari. 'Vit greiða frá einum hugsaðum dømi' ella 'Hetta hugsaða dømið sigur okkum, at ... ', sigur hon og leggur afturat, at 'keys' er annars kent av gomlum trolarum: hús á dekkinum undir brúnni og aftureftir.

Nøkur uppskot um føroysk orð fyri 'case' komu inn. Søgudømi og stakdømi komu frá lurtarum, og stakføri stendur í enskt/føroyskt orðabókini.

 

Gott fyri skarni

'Tak tær eitt handklæði, sum er gott fyri skarni'.

- Orðið, skarn, merkir ikki bara lortur, men skittur sum heild, sigur Elin Henriksen.

Í FØ-FØ orðabókini stendur soleiðis: vera gott fyri skarni ikki dálkast illa, hvít seingjarklæði vóru so ring fyri skarni;

 

Einstáttaðar orðingar og 'at trupla'

'Eg ímyndi mær' og 'tað er ongin loyna' eru orðingar, sum hoyrast í heilum fyri tíðina. Lurtari heldur, at málið eigur at vera fjølbroyttari.

Og so viðger Málteigurin eisini lýsingarorðið, trupult, sum nú er brúkt sum sagnorð, at trupla.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023
Hóast 'tá' líkist nógv 'tá ið' og verður brúkt oftari og meira enn 'tá ið', so er munur á hesum. Vit eiga at skilja ímillum 'tá' og 'tá ið', sigur Elin Henriksen, málkøn
11-12-2023
Tað er munur á at leggja hond á og hondina á. Tað fyrra merkir harðskapur uttan so at tilskilað verður, hvørs hond talan er um. Til dømis prestsins hond
04-12-2023
Eitt av evnunum í dagsins sending er, hví tað eitur hálvhosur. Hoyrið Elina Henriksen greiða frá áhugaverdu søguni um hálvhosur
29-11-2023
Lurtari spyr, um orðið flóvur er føroyskt ella ikki, og hvussu tað stavast, um so er
20-11-2023
Á føroyskum eru nógv starvs- og útbúgvingarheiti kallkyn, og tað noyðast vit at góðtaka, heldur Elin Henriksen, málkøn
13-11-2023
At framleiða verður meira og meira brúkt, meðan onnur vanlig orð verða skúgvað til viks, heldur lurtari
06-11-2023
Vit eru farin at skriva -u har, sum -i eigur at vera. Dømi sum enduliga, náttuna og hurðuna vísa eina ovurnýtslu av -u
31-10-2023
Tað er stórur merkingarmunur, tá ið tosað verður um eitt lið, sum hevur tapt fyri einum liði ella tapt fyri eitt lið. Her sæst væl, hvussu nógv røtt bending hevur at siga
23-10-2023
Tað er vorðið vanligari at siga hækkar og lækkar enn fyrr. Ivast tú, sig so heldur veksur og minkar enn hækkar og lækkar, sigur Elin Henriksen, málkøn
16-10-2023
Í orðum sum tøkulag og tøkugjald kemur orðið, tøku-, av orðinum taka. Sagnorðið verður gjørt um til eitt navnorð og sett saman við øðrum
09-10-2023