Málteigurin

Falskir vinir í málinum
06-04-2021
At tvey orð eru 'falskir vinir' vil siga, at tvey orð, sum líkjast, hava hvør sína merking á ymsum málum

'Eg spottaði hana í gjár'.

Summi høvdu øtast við og spurt hví, meðan onnur høvdu spurt hvar?

Hetta er dømi um enskt orð, 'to spott', og føroyskt orð, at spotta, sum líkjast, men hava fullkomuliga hvør sína merking. Falskir vinir, sum tað eisini verður kallað.

'Falskir vinir' elva ofta til misskiljingar, og enn verri verður tað, tá ið eitt orð úr einum øðrum máli verður tikið inn í eins egna mál, sum longu hevði orðið frammanundan, men við heilt aðrari merking, greiðir Elin Henriksen, málkøn, frá.

- At spotta er tað sama sum at háða, halda fyri gjøldur. Men enska spotta er komið inn við merkingini at leggja til merkis, at vera var við, at bera eyga við, sigur hon.

 

Við Tórði á túri

Lurtari spyr, um heitið á sendingini, Við Tórði á túri, í útvarpinum er rætt. Elin Henriksen sigur, at heitið á sendingini kann verjast sum orðaspæl.

- Vit hava samansetingina 'á túri' í orðingum, har fólk fara til skips: 'teir eru á saltfiskatúri' - 'koma heim av túri'. 'Túrarnir' hjá Tórði eru tó sum oftast uppi á landi. Vit kundu eisini sagt 'Við Tórði á ferð', men so missa vit rytmu og stavrím.

 

Málburður í miðlunum

Nakrar orðingar úr miðlunum eru eisini til viðgerðar, so sum seta á stovn, ikki nakra og dupult so fá.

Harafturat verður navnið á nýggjum depli til stutttíðarpláss til eldri fólk eisini umrøtt.

Navnið á deplinum er URD, og tað kemur av orðunum umlætting, rehabilitering og depil.

Málteigurin

Føroyskt mál og mállæra eru til viðgerðar í sendingini Málteigurin, har Elin Henriksen er gestur. Fleiri evni verða tikin upp hvørja ferð, og lurtarar kunnu eisini senda spurningar og viðmerkingar inn til sendingina, sum eisini verða svarað og viðgjørd. Sendingin er at hoyra hvønn mánamorgun klokkan 9.05 og endursend leygardag klokkan 14.00.
Føroyar hava fingið sína fyrstu løggildu stavsetingarorðabók. Tað merkir, at Stavsetingarorðabókin ásetur almennar, føroyskar stavsetingarreglur, og hvussu vit eiga at stava
25-03-2024
Kvennkynsorðið vreiði er til viðgerðar í dagsins sending, eftir at ein prestur segði vreiða heldur enn vreiði. Elin Henriksen, málkøn, greiðir frá, hvussu hetta hongur saman
18-03-2024
Lurtari hevur hug til at týða danska orðið hygejne til heilsufrøði, men tað er at avmarka hetta hugtakið alt, alt ov nógv, heldur Elin Henriksen, málkøn
11-03-2024
Orðasmíð lyftir tekstir upp á eitt hægri stig. Ein av okkara heilt góðu orðasmiðum er skaldið Martin Joensen og við dømum úr hansara tekstum tosa vit um skaldsligt orðasmíð
04-03-2024
Eitt orð, sum mong ivast í, er danska orðið omsorgssvigt, sum mangan verður týtt til umsorganarsvik. Tvey betri orð eru: umsorganartrot og vansorgan, sigur Elin Henriksen
26-02-2024
Forhoyr og frágreiðing eru ikki tað sama, og lógarverkið brúkar ikki sjóforhoyr. Tí eiga vit at siga sjófrágreiðing á føroyskum, sigur Elin Henriksen, málkøn
19-02-2024
Skriðulop, skalvalop, áarlop og omanlop eru ikki tað sama, men summi kunnu brúkast hvørt um annað
12-02-2024
Føroyska navnalóggávan er ung, og tí eru fleiri stavsetingar til summi nøvn. So sum Elisabeth/Elisabet og Christian/Kristian. Skalt tú brúka -th og ch- fylgja treytir við
29-01-2024
Millum ung hoyrist nýggjur málburður, har tey millum annað siga: 'Tað áhugar meg' heldur enn 'eg havi áhuga' ella 'hatta er áhugavert'
22-01-2024
Nýggi kongurin eitur Fríðrikur 10. akkurát sum abbin æt Fríðrikur 9., og tí er tað ikki nýtt, at kongur verður róptur Fríðrikur á føroyskum
15-01-2024
Fyrr var púra vanligt at brúka orðið, bein ella beint, um nakað, sum er rætt. Til dømis var vanligt at siga: bein klokka er 11.07
08-01-2024
Ársins orð er vitlíki, og framburðurin kann vera við bæði longum og stuttum i: [vi:t] og [vɪt]. Nýggjaru orðini tykjast at leggja seg eftir longra framburðinum
18-12-2023